Stjórnlaust land

Það er ekki skrítið að sjóræningjar þrífist vel í svotil stjórnlausu landi við mikilvæga siglingaleið. Innrás Bandaríkjamanna, með Eþíópíuher sem lepp, í árslok í hittifyrra, var eiginlega það síðasta sem Sómala vantaði. Það leit loksins út fyrir að þeir væru að koma sér upp eigin ríkisvaldi (Bandalagi íslamskra dómstóla) þegar leppstjórninni var komið á í Mogadishu. Leppstjórnin fer með lítil völd, eins og gjarnt eru um leppstjórnir Vesturveldanna í seinni tíð (hugsið um t.d. Írak og Afganistan) en hefur reynt, með dyggri aðstoð bandarískra og amrískra hermanna, að halda íslömsku dómstólunum í skefjum. Þeim hefur ekki tekist það almennilega, en þeim hefur tekist að koma í veg fyrir að þeir komi upp íslömsku ríki.

Íslamskir dómstólar -- íslamskt ríki -- ég er viss um að það fer hrollur um ýmsa við að lesa þessi orð. Ekki mundi ég vilja búa við sharía-lög, svo mikið er víst (þótt sómölsku íslamistarnir séu víst talsvert slakari á því heldur en trúbræður þeirra sums staðar annars staðar). En af tveim slæmum kostum held ég að það væri samt skárra heldur en ástandið sem hefur verið ríkjandi í Sómalíu undanfarin ár, þar sem hönd hvers ættbálkahöfðingjans er upp á móti annarri og samfélagið sligað af glundroða og gegndarlausu ofbeldi. Svo mikið skilst mér líka að íslömsku dómstólarnir hafi þó brotið sjóræningjana á bak aftur á yfirráðasvæðum sínum.

Það er ekki gæfuleg byrjun á ríki, að fyrst sé gerð innrás og svo sé komið upp leppstjórn sigurvegaranna. Slíkt ríki er ekki lögmætt í augum þegnanna og hæpið að kvislingar fái að sitja á friðarstóli. Eins og sakir standa er skásta von Sómalíu bundin við íslömsku dómstólana. Siad gamli Barre fór fyrir flokki sem kenndi sig við "byltingarsinnaðan sósíalisma" en stóð víst ekki alveg undir nafni. Honum tókst því að gera sósíalisma tortryggilegan meðal Sómala, svo það er varla von á kröftugri sósíalískri þjóðfrelsis- og byltingarhreyfingu.

Stundum er talað um Sómalíu sem tilraun í anarkisma. Það er bull og vitleysa og billegt skot á anarkista. Ég veit ekki hvaða anarkisti hefði látið sér detta í hug að það gæti orðið til frjósamt samfélag upp úr rústunum af klíkuveldi Barres. Nei, Sómalía er þvert á móti lifandi dæmi um hvernig samfélag verður ef það er stéttskipt og án ríkisvalds. Ef valdastéttin kemur sér ekki saman um framkvæmdanefnd til þess að einoka valdbeitingu á yfirráðasvæðinu (þ.e.a.s. ríkisstjórn), þá logar auðvitað allt í erjum milli mismunandi hagsmunaaðila.

Á meðan enginn flokkur er starfandi í Sómalíu, sem getur tekið forystu í stéttabaráttunni og stofnað almennilega sósíalískt ríki og í fyllingu tímans leitt stéttabaráttuna til lykta, þá verður þá mun bræðingur ræningja-, höfðingja- og borgarastéttar halda áfram að deila um völdin þangað til þeir koma sér saman um nýtt ríki. Slíkt samkomulag gæti t.d. orðið þannig að einn aðili nái yfirhöndinni og hinir gefist upp fyrir honum. Það leit um tíma út fyrir að íslömsku dómstólunum mundi takast þetta. En þá komu Bandaríkjamenn, beitandi fyrir sig Eþíópíu, og börðu hið tilvonandi ríki niður.

Sjóræningjar slepptu egypsku skipi